گزارش دومین سمپوزیوم مطالعات میان‌رشته‌ای (۱)
معاون آموزشی دانشگاه تهران: دانشگاه‌ها بایددر صورت داشتن ظرفیت لازم و مناسب مجاز به راه اندازی رشته‌های میان‌رشته‌ای باشند
روابط عمومی پردیس البرز- معاون آموزشی دانشگاه تهران در پنل بررسی سیاست‌ها و روش‌های تحقق میانرشتهایها در دانشگاه تهران در دومین سمپوزیوم مطالعات میان‌رشته‌ای گفت: دانشگاه‌ها باید در صورت داشتن ظرفیت لازم و امکانات مناسب مجاز به راه اندازی رشته‌های میان‌رشته‌ای باشند.
دکتر سید حسین حسینی با اشاره به اهمیت میان‌رشته‌ای ها افزود: نکته مهم در راه اندازی رشته‌ها، ظرفیت دانشگاه‌هاست به این معنا که دانشگاه‌ها در صورت داشتن ظرفیت لازم و مناسب مجاز به راه اندازی رشته‌ها باشند. مثلاً اگر دانشگاهی مثل دانشگاه تهران رشته‌ای مثل انسان شناسی زیستی را ایجاد می‌کند به این دلیل است که یک دانشکده علوم اجتماعی با قدمت طولانی دارد و یک دانشکده زیست شناسی با یک قدمت طولانی دارد. نباید رشته‌ها بدون توجه به این ظرفیت‌ها در شورای گسترش تکثیر پیدا کنند و دانشگاه‌هایی که شرایط را ندارند اقدام به راه اندازی این رشته‌ها کنند.
معاون آموزشی دانشگاه تهران تأکید کرد: رشته‌هایی که اکنون به عنوان رشته‌های مصوب میان¬رشته‌ای ذکر می‌شوند و در دانشگاه تهران راه¬اندازی شده‌اند به دلیل ظرفیت بالای دانشگاه تهران بوده است.
دکتر حسینی در ادامه گفت: یکی از موضوعات مهم دانشگاه در سال‌های اخیر تدوین و تصویب رشته‌های میان رشته‌ای بوده است. رشته انسان شناسی زیستی، مدیریت باشگاه‌های ورزشی، مهندسی گلخانه‌ای، حقوق اجتماعی، مطالعات اجتماعی شهر، رایانش اجتماعی، یادگیری الکترونیکی، زبان شناسی رایانشی و سلامت و آسایش اجتماعی یا رشته‌هایی دیگری که در دست بررسی است، بنا به ظرفیت دانشگاه تهران راه اندازی شده‌اند.
وی در تشریح نقش پردیس البرز در پذیرفتن مأموریت پیگیری مسائل مربوط به میانرشتهایها اظهار کرد: دانشگاه تهران به جای اینکه در ستاد دانشگاه بخش و تشکیلات جدیدی ایجاد کند، مأموریت میان‌رشته‌ای را به یکی از واحدهای دانشگاه یعنی پردیس البرز سپرد به این دلیل که این پردیس به نحوی با همه واحدهای دانشگاه در ارتباط است با ذکر این نکته که این مأموریت نافی مسئولیت‌ها و مأموریت خود واحدها نیست.
معاون آموزشی دانشگاه تهران در توضیح اقدامات صورت گرفته در حوزه میان‌رشته‌ای گفت: علاوه بر تدوین و تصویب رشته‌های میان رشته‌ای، نکته مهم و متفاوت دیگر اقدام دانشگاه در فراهم کردن شرایط برای آموزش دانشجویان در حوزه بین رشته‌ای است. بنابراین، ما می‌خواهیم دانشجویان مان را به گونه‌ای آموزش بدهیم که درکی از میان رشته‌ای داشته باشند و آموزش میان رشته‌ای را دیده باشند.
دکتر حسینی خاطرنشان کرد: در گذشته نظام دانشگاهی دانشجویان را در حوزه میان رشته‌ای محدود می‌کرد. در گذشته یک سری دروس اختیاری وجود داشت که با اختیار دانشجو باید انتخاب می‌شد اما گروه‌های آموزشی به گونه‌ای عمل می‌کردند که همان دروس اختیاری هم در درون خودشان ارائه شود.
وی شرط وارد شدن به مرحله تدوین میان رشته‌ای‌ها را فراهم کردن زیرساخت‌های برنامه اجرایی و بازنگری مقررات در این حوزه ذکر و یادآوری کرد که دانشگاه تهران این مسیر را به خوبی پشت سر گذاشته است.
معاون آموزشی دانشگاه تهران در تشریح اقدامات صورت گرفته در دانشگاه متبوع خود اظهار کرد: ما دو اقدام انجام دادیم؛ یکی دوره کهاد بود که از گذشته وجود داشته است. در برنامه کهاد دانشجویان علاوه بر تعداد واحدهای مصوب رشته اصلی خود می‌توانستند تا ۲۴ واحد از برنامه درسی دیگر هم که در قالب یک سبد برنامه درسی دیگر ارائه می‌شد استفاده کنند. اما این دوره یک سری قواعد خاص خود داشت که پرداخت شهریه و رعایت سنوات از آن جمله بود که البته با اتخاذ این تعداد واحد دانشجو می‌توانست یک نیم‌سال سنوات اضافه کند.
دکتر حسینی افزود: کار دومی که برنامه اش را در چند سال پیش آغاز کردیم و اکنون محقق شده، برنامه دووجهی دانشگاه است. در مدل دووجهی دانشجوی یک رشته در قالب برنامه درسی مصوب که برای دوره لیسانس ۱۲۰ واحد بدون احتساب ۲۰ واحد دروس عمومی است، می‌تواند یک ششم از واحدهای خود را از یک رشته دیگر انتخاب کند. بنابراین لازم بود همه برنامه‌های دانشگاه را مورد بازنگری قرار بدهیم. به طوری که هر رشته به دانشجویان خود اعلام کند که شما می‌توانید این تعداد درس را از رشته‌ای دیگر بگذرانید و از آن طرف هم برای دانشجویان یک سبد درسی مشخص را اعلام بکنند که دانشجو بتواند آنها را بگیرد. این کار نسبتنا دشوار و نیازمند مشارکت و مساعدت همه بخش‌های دانشگاه بود. به گفته او اکنون از ۱۰۰ رشته کارشناسی دانشگاه تهران ۸۰ رشته با این نگاه مورد بازنگری قرار گرفته است.
دکتر حسینی ادامه داد: یکی از اقدامات دانشگاه تهران در همین راستا ارائه تک درس‌هاست. مثلاً ما درسی را در دانشکده اقتصاد ایجاد کردیم به نام سواد مالی که با وجود ارائه آن برای اولین بار در همین ترم حدود ۷۵۰ نفر ثبت نام کرده و در حال گذراندن این درس هستند.
معاون آموزشی دانشگاه تهران اقدام دیگر را تصویب آئین نامه آموزش بر مبنای حل مسئله یا آموزش مسئله‌محور عنوان کرد که برای بعضی از رشته‌ها به صورت آزمایشی در دانشگاه تهران آغاز شده است.
وی نکته مهم دیگر را اصلاح برخی مقررات و ایجاد مشوق‌هایی برای شکل‌گیری و تسهیل فعالیت‌ها و تحقیقات میان‌رشته‌ای ذکر کرد و گفت: یکی از اقدامات مهم در میان رشته‌ای ایجاد شبکه ارتباطی بین محققین است. به نظر من یکی از آفت‌های آموزش عالی ما این است که برخی از اعضای هیأت علمی وارد یکی از دانشگاه‌های بزرگ شده در یکی از دپارتمان‌های آن بازنشسته می‌شوند و با افراد و دپارتمان‌های دیگر تعامل درخور توجهی ندارند.
دکتر حسینی تصریح کرد: اقدام دیگر که به تصویب هیئت ممیزه و وزارت علوم رسیده است این است که اگر استادی راهنمایی پایان نامه‌ای را از دانشکده، دپارتمان یا دانشگاه دیگری بگیرد امتیاز آن را ۱۰۰ درصد برای او محاسبه خواهند کرد و دیگر مثل سابق نصف نمی‌شود.
وی اقدام دیگر را راه اندازی دوره‌های بین دانشگاهی بیان کرد و گفت: مثلاً هم اکنون رشته بیومتریال بین دانشگاه تهران و دانشگاه علوم پزشکی تهران راه اندازی شده و امسال دانشجو جذب کرده است. بر اساس توافقات به عمل آمده، مدرکی که صادر می‌شود با امضای رئیس دو دانشگاه است.
وی، با وجود اقدامات که انجام گرفته، این تلاش‌ها را متناسب با شرایط و ظرفیت دانشگاه‌ها و مؤسسات تحقیقاتی دانشگاه تهران ندانست و چالش‌های سیاستگذاری، ساختارها، زیرساخت‌ها، برنامه‌ریزی و اجرای برنامه‌ها را مهم‌ترین موانع حرکت در این مسیر ذکر کرد.
دکتر حسینی با اشاره به مشکلات موجود تصریح کرد: باید در سیاست‌های کلان آموزش عالی، برنامه‌های آموزشی دانشگاه‌ها این اقدامات گنجانده شود تا ضمن مطالعه چالش‌ها نسبت به رفع و هموار کردن مسیر توسعه در این زمینه اقدام شود.
وی در پایان خاطرنشان کرد: دانشگاه تهران تاکنون اقداماتی را که ذکر کردم انجام داده است و می‌تواند در سال‌های آینده جهش‌هایی برای توسعه برنامه‌های میان رشته‌ای در کشور و در درون دانشگاه تهران فراهم بکند.
دومین سمپوزیوم مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم پزشکی از ۲۹ اردیبهشت ماه سال‌جاری به مدت دو روز، به صورت مجازی در دانشگاه علوم پزشکی زنجان برگزار شد.
پنل «سیاست‌ها و روش‌های تحقق میانرشتهایها در دانشگاه تهران» نیز در روز نخست دومین سمپوزیوم مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم پزشکی به صورت مجازی برگزار شد که گزارش کامل سخنرانی‌های این پنل به تدریج در سایت پردیس البرز منتشر خواهد شد.
اخبار مرتبط:
رئیس پردیس البرز: میان‌رشتگی‌ها راهی برای افزایش تأثیرگذاری دانشگاه‌هاست
دکتر حمیده دباغی: میانرشتهایها باید با توجه به بستر فرهنگی و نیاز جامعه طراحی و اجرا شوند